Zmiana wysokości alimentów. Praktyczny przewodnik.

Alimenty to świadczenie pieniężne na rzecz osoby uprawnionej, które ma na celu zapewnienie jej utrzymania. Wysokość alimentów jest ustalana w drodze porozumienia (umowa alimentacyjna) lub przez Sąd w wyroku rozwodowym, separacyjnym lub w wyroku ustalającym istnienie stosunku alimentacyjnego.
 

Kiedy można zmienić wysokość alimentów?

Art. 138 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (KRO) stanowi, że w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Zmiany stosunków to istotne zmiany w okolicznościach, które były podstawą ustalenia wysokości alimentów. Są to uzasadnione potrzeby osoby uprawnionej oraz możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego. Sam upływ czasu od daty ustalenia obowiązku alimentacyjnego i wysokości świadczeń alimentacyjnych nie stanowi przesłanki do zmiany stosunków.  

Zmiana okoliczności uzasadniająca zmianę wysokości alimentów może zmierzać do:

• podwyższenia alimentów (w razie zwiększenia się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego bądź zwiększenia możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego);
• obniżenia alimentów (w razie zmniejszenia się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego bądź pogorszenia sytuacji osobistej, zarobkowej czy majątkowej zobowiązanego);

Zmiany uzasadnionych potrzeb osoby uprawnionej.

Uzasadnione potrzeby osoby uprawnionej to te, które są niezbędne do jej utrzymania, uwzględniając jej wiek, stan zdrowia, wykształcenie, potrzeby bytowe oraz możliwości zarobkowe.

Przykładami zmian uzasadnionych potrzeb osoby uprawnionej mogą być:

• wzrost kosztów utrzymania, np. wzrost cen żywności, energii, usług,
• konieczność ponoszenia dodatkowych kosztów związanych z leczeniem, rehabilitacją, edukacją lub innymi potrzebami osoby uprawnionej,
• zmiana sytuacji rodzinnej lub majątkowej osoby uprawnionej, np. pojawienie się nowego członka rodziny, utrata pracy,
• zmiana sytuacji życiowej osoby uprawnionej, np. rozpoczęcie nauki w szkole wyższej, podjęcie pracy, założenie rodziny.

Zmiany możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego.

Możliwości zarobkowe zobowiązanego to te, które pozwalają mu na uzyskanie dochodu pozwalającego na pokrycie podstawowych potrzeb życiowych, a także na utrzymanie osoby uprawnionej.

Przykładami zmian możliwości zarobkowych zobowiązanego mogą być:

• zmiana miejsca pracy lub stanowiska,
• uzyskanie podwyżki,
• utrata pracy,
• konieczność ponoszenia dodatkowych kosztów związanych z leczeniem, rehabilitacją, edukacją lub innymi potrzebami zobowiązanego.

Ważne ! Sąd ustala potencjalne możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego do alimentacji, a nie faktycznie uzyskiwane dochody lub ich brak. Możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego rodzica określają zarobki i dochody, jakie uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych, nie zaś rzeczywiste zarobki i dochody jeśli widać, że są one zaniżone. 

Jak zmienić wysokość alimentów ? 

O zmianę wysokości alimentów może wystąpić zarówno zobowiązany, jak i osoba uprawniona Jeżeli wysokość alimentów reguluje umowa alimentacyjna, a zarówno zobowiązany i uprawniony (lub opiekun prawny jeżeli uprawniony nie ukończył 18 lat) dojdą do porozumienia w kwestii modyfikacji kwoty alimentów, zmiana może nastąpić poprzez sporządzenie nowej umowy alimentacyjnej. Zaleca się zawarcie umowy alimentacyjnej w formie aktu notarialnego, który jest jednocześnie tytułem egzekucyjnym. Po uzyskaniu klauzuli wykonalności możliwe jest prowadzenie egzekucji u komornika w razie niewywiązania się obowiązku alimentacyjnego przez zobowiązanego. 

W przypadku gdy wysokość alimentów reguluje wyrok Sądu, niezbędne jest wytoczenie powództwa przed Sądem. Sądem właściwym do rozpoznania sprawy o podwyższenie/obniżenie/uchylenie alimentów jest Sąd właściwy dla miejsca zamieszkania zobowiązanego lub miejsca zamieszkania uprawnionego do alimentów dziecka. Do pozwu powinny być również załączone dowody poświadczające zasadność żądania. W zależności od podanej przyczyny mogą to być dokumenty potwierdzające wzrost/spadek zarobków zobowiązanego, wzrost/spadek kosztów utrzymania uprawnionego lub inne dokumenty mogące mieć wpływ na wyrok Sądu. 

W celu wykazania zmiany wyżej wymienionych okoliczności można posłużyć się takimi dowodami, jak:

• faktury,  potwierdzenia przelewów dokumentujące koszty utrzymania strony;
• zeznanie podatkowe, zaświadczenie o zarobkach, umowa o pracę lub umowa cywilnoprawna;
• dokumentacja medyczna (zaświadczenia lekarskie, historia choroby, karty leczenia szpitalnego);
• dokumentacja dotycząca niezdolności do pracy;
• zeznania świadków którzy mają wiedzę o wskazywanych przez nas okolicznościach.

Przy żądaniu obniżenia alimentów zobowiązany do alimentów pozywa uprawnionego, natomiast przy żądaniu podwyższenia alimentów to uprawniony pozywa zobowiązanego. Uprawniony dochodzący podwyższenia alimentów nie ponosi opłat sądowych, zaś zobowiązany dochodzący obniżenia alimentów opłaca opłatę sądową od pozwu wynoszącą 5% wartości przedmiotu sporu. Wartość przedmiotu sporu stanowi różnica między kwotą alimentów zasądzoną uprzednio a żądaną obecnie, za okres 12 miesięcy. Jeżeli zobowiązany nie jest w stanie ponieść tych kosztów bez uszczerbku dla utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny może wnosić o zwolnienie od kosztów sądowych. Do wniosku powinno być dołączone oświadczenie, według ustalonego wzoru obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie. Po złożeniu pozwu zostaje określony termin rozprawy, podczas której sąd orzeka o zmianie lub pozostawieniu bez zmian wysokości świadczenia.

Podsumowując, raz określone alimenty nie mają charakteru ostatecznego, a ich wysokość może ulec zmianie, bowiem z czasem mogą okazać się nieadekwatne do aktualnej sytuacji – tzn. staną się albo zbyt niskie albo zbyt wysokie. Zmiana wysokości świadczenia alimentacyjnego wymaga spełnienia określonych wyżej warunków i przejścia przez proces sądowy lub sporządzenia nowej umowy alimentacyjnej. Jako Kancelaria Adwokacka,  oferujemy kompleksowe porady prawne w zakresie spraw rodzinnych dotyczących zmiany wysokości alimentów. Skontaktuj się, chętnie odpowiemy na Twoje pytania.